Nder krijesat e mbreteris se shtazeve, ato qe na mahnisin me shum jan gjitaret.ato i dallojm leht nga shtazet e tjera. Prania e gjendrave qe prodhojn qumeshtin, pra, e gjendrave te gjirit, i ka dhene emrin kesaj klase te rruazoreve. jan te vetmet shtaz, trupi i te cilave eshte i mbuluar me qime, e kjo veqori ndikon ne ruajtjen e temperatures trupore. Nga te gjith rruazoret, gjitaret e kan trurin me te nderlikuar , me mase me te madhe. Pikerisht kjo i lejon ata qe te kryejnė sjellje me te nderlikuara.Gjitaret perveq gjendrave qumeshtore qe sherbejn per ushqimin e te vegjelve kane edhe gjendra djersore dhe dhjamore.Gjtaret jane te perhapur ne te gjitha zonat qe nga zonat polare deri te ato tropikale . Shumica jetojn ne toke por disaj jetojn ne ujra te deteve , dhe ujra tokesor e disa kan aftesi fluturimi. Gjitaret ushqehen ne menura te ndryshme disa jan gabitqar dhe ushqehen me me shtaz te tjera , disa me kufoma , disa jan bimengrenes e disa ushqehen edhe me bim edhe me shtaz.
Edhe pse gjtaret kan temperatur te qendrueshme trupore disa gjat dimrit bien ne gjum per ti shpetuar mungeses se ushqimit e disa e grumbullojn ushqimin ne strofkat e tyre. Qimet e gjitareve paraqiten ne forma te ndryshme: te gjata, te forta, te buta ne form gezofi, por edhe ne form gjembash.ngjyra dhe dendesia e qimeve varet nga mjedisi ku jetojn gjitaret. Ne vjesht mbeshtjellesi i trupit me qime dendesohet , kurse ne pranver rrallohet duke i rene qimet.shumica e gjitareve e kan bishtin shum te zhvilluar . Bishti mund te sherbej per notim , per tu kapur per degė per kercime, por edhe per mbrojtje.
Ndertimi i dhembeve varet nga menyra e te ushqyerit dallojn dhembet e mishngrenesve nga ata te bimengrenesve.
Gjymtyret e gjitareve gjithashtu kan ndertime te ndryshme e kjo varet nga menyra e levizjes dhe marrjes se ushqimit ne mjedisin jetesor.Keshtu disa gjitar ecin , disa vrapojn disa ngjiten neper degė , disa gropojn token, disa notojn, disa edhe fluturojn. Gjymtyret zakonisht jan te pajisur me kthetra ose thundra ku mund te ken nje ose me shum thundra.
Ndryshe nga shpendet gjitaret nuk bejn vezė, por te vegjlit zhvillohen ne barkun e nenes me perjashtim re sqeporit. Te vegjlit ne barkun e nenes vazhdimisht ushqehen me gjakun e nenes duke u furnizuar me oksigjen dhe lendet ushqyese.Disa te vegjel te posalindur jan te aft qe menjehet te vrapojn e disa jan te varur nga prinderit deri ne nje faz te jetes e pastaj fillojn te pavarsohen , duke mesuar nga prinderit si te gjejn ushqim e si te mbrohen nga armiqt
Thu Sep 11, 2008 6:24 am